Ülkemizde yaşlı nüfus oranı yüzde 9,9 bu yaşlı nüfusun da sadece binde biri 100 yaşını görebiliyor. 29 Ekim 1923'ten önce doğan ve Cumhuriyet'in ilanına şahit şu an 100 yaş üstü olan yaşlı sayımız 2023 verilerine göre 5 bin 344. 

Şanslıyım ki bugüne kadar çokça 100 yaş üstü ve Cumhuriyet'in kuruluşuna şahit bireyleri bakım merkezimizde misafir ettim. Bazen kırık rehabilitasyonu sonrası taburcu bile oldular. En yaşlı misafirimizi 104 yaşında kaybettik. -5 yıl misafir etmiştik- Çoğu asırlıklar ömrünün son zamanları öncesine kadar aktifliği, mutluluğu ve enerjisiyle yaşını belli etmiyordu. Hemen hepsi Cumhuriyet şiirlerini ezberden okuyordu.

Siz de çevrenizdeki bazı yaşlıların ileri yaşına rağmen diğer yaşlılardan daha keskin ve berrak bir zihne sahip olduğunu, fiziksel durumlarının da iyi ve kendi başlarına idare edebildiklerini fark ettiniz mi?

Bu yaşlıların diğer yaşlılardan farkı neydi?

Bu soruyu ilk defa İstanbul doğumlu Nörolog Dr. Mesulam ve ekibi düşünmüş. Süper yaşlı olarak adlandırdıkları bu yaşlıların hikmeti neyse onu anlayıp topluma yaymayı hedefliyorlar.

Kentleşme, iyileştirilmiş temizlik uygulamaları, sağlıklı beslenme, bağışıklama ve tedavilerin gelişmesi, sağlık alanında sürekli kontroller, yaşlıların eğitimi, teknoloji ve bilişim alanındaki gelişmelerin yaşlılara uyarlanması insan ömrünü uzatan en önemli faktörlerdir.

Günümüzde yaklaşık ortalama 80 yıl olan insan ömrünün 1800'lü yıllarda Belçika, Fransa ve İngiltere’de yaklaşık 33 yaş olduğu kayıtlara geçiştir. Ortalama insan ömrüyle beraber asırlıklarında ortalama ömrü artmakta. O dönemde aynı kayıtlarda en yaşlı birey 111 yaşındaymış. Günümüzde yaşamış en yaşlı insan 122 yaşında 1997 yılında vefat etti. Şu an yaşayan en yaşlı insan da yakında 117 yaşına girecek. 

Dünyada bazı bölgelerde yaşayan insanların kendi ülkesinin ortalama ömründen daha da uzun yaşadığı bulunmuş. Bu bölgeler “Mavi Bölgeler” -blue zone- olarak adlandırılmaktadır. Şu an için 5 bölgeyi (Yunanistan’da Ikarya adası, İtalya’da Sardinya adası, Kosta Rica’da Nikoya yarımadası, Amerika’da Loma Linda, Japonya’da Okinawa adası) kapsamaktadır. ''Blue Zone''lar’ın ortak özelliği obezite, diyabet, kanser ve kalp damar hastalıklarından korunmuş uzun ömürlü bireylerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerdir.  

Bu yerler genelde ada yerleşimleridir. Gün ışığıyla güne başlayıp, tarımla uğraşıp, ileri yaşa rağmen aktif bir yaşlılık yaşamaktadırlar.

Bu toplumlarda aile bağları kuvvetlidir. İyi aile ilişkileri, bireylerin hayata bağlanmalarını sağlar ve ruhsal yönden iyi kalmalarını olumlu etkiler. Ailede yaşayan yaşlıların gerektiğinde ihtiyaçları aile üyeleri aracılığıyla giderilir. İlaç kullanımı, sağlık desteği, beslenmesi ve sosyal desteği ailesi tarafından hızlıca düzenlenen bireyler zihinsel olarak da sağlıklı kalabilmektedir.

Beyin görüntüleme çalışmaları, süper yaşlıların beyinlerinin gerçekten akranlarına göre daha iyi korunduğunu ve testlerde 25 yaşa benzer zihinsel faaliyet gösterdiklerini göstermektedir. Normal yaşlıların süper yaşlılara göre daha hızlı bir şekilde beyin hücrelerini kaybettikleri çalışmalarla göstermişlerdir. 

Genetik olarak avantajlı olmak süper yaşlı olmak için en önemli sebeplerden biridir. Ancak bu bölgelerdeki gözlemlerden yola çıkarak yaşlılarda yaşlılığı süper hale getirecek önerilerde bulunmuşlardır. En önemli ve en yararlı görünen durum fiziksel ve mental olarak aktif kalmayı sağlayacak zorunlu görevlerle uğraşmak gibi görünmektedir. 

Sudoku ve bulmaca çözerek kolaya kaçmayın...

Kendinizi yeni bir dil öğrenerek, enstrümanda ustalaşarak, yeni aletler kullanarak, kuvvet egzersizi planları yaparak zorlamanız gerekli. Yapılabilir zorlayıcı hedeflerinizi belirleyin.

Sağlıklı yaşlanmak için Yatırım Tavsiyeleri! yazıma tekrar bir göz atın!

Sizlere taburcu ettiğim süper yaşlılarıma severek hediye ettiğim bir kitap tavsiyesinde bulunayım Elise Marie Collins'in SÜPER YAŞLI kitabı size daha genç görünmek, daha enerjik olmak, daha güçlü hafıza, uzun ve sağlıklı yaşam hakkında farklı bir kılavuz olacaktır.

Yaşasın Cumhuriyet Nice yüz yıllara...