Yazmasaydım düşüyordun ;)
Hayatta bazı olumsuz durumlar ne kadar istemesek de başa gelince geliyor. Bu tip durumlarda içinizden düşününce acaba bu durumun olmaması için ne yapabilirdim sorusuna; -gereken her şeyi yaptım- cevabını verebiliyorsanız içiniz rahat olsun. İşte düşme tam böyle bir durum. İnsanın her an başına gelebiliyor. Önlemlerle düşme riski ciddi oranda azaltılabiliyorken önlem almazsak; birbirini tetikleyebilen onlarca risk faktörü düşme ihtimalini iyice arttırıyor.
Düşün...
Yaşlıların yaklaşık yarısı her yıl ortalama bir kez düşmektedir. Düşen yaşlıların yarısı da tekrar düşmeye meyillidir. Kaza kaynaklı ölümlerin yüzde kırkına yakınında kaza sebebini düşmeler oluşturmaktadır. Düşme sonrası kalça kırığı gelişen hastaların beşte biri bir yıl içinde durumu ağırlaşmakta ya da kaybedilmektedir.
Sevgili eşim “Yaşlılarda Düşme Sıklığı, Düşmeyi Etkileyen Faktörler” konusundaki çok değerli meta-analiz çalışmasını tamamladı. Çalışmaya göre Türkiye'de her üç yaşlıdan biri, hatta her iki yaşlı kadından biri düşme riski taşımaktadır.
Her birey düşme riskleri konusunda farkındalığını arttırmalı ve düşmenin önlenmesi için gerekli adımları atmalıdır. Düşmeye neden olan birçok faktör vardır. Bunlar bireye bağlı ve çevresel sebepler olarak ayrılabilir. Bu sebeplerin birlikte eşlik etmesi düşme ihtimalini daha da arttırır.
Düşürme...
Düşmede en iyi yaklaşım düşürmemektir. Düşürmemek için düşmeye sebep olabilecek bireysel ve çevresel faktörleri düzenlemek gerekir.
İleri yaş, kadın olmak, yalnız yaşamak, önceden düşme ya da kırık öyküsü olması, çoklu ilaç kullanımı, denge duruş ve yürüyüş bozuklukları, ayak problemleri, kireçlenmeler, görme-işitme bozuklukları, demans, parkinson, tansiyon dengesizlikleri, kronik hastalıklar, ritim bozuklukları, alkol kullanımı, günlük yaşam aktivitelerinde bağımlılık düşmeyi kolaylaştırabilen bireye bağlı sebeplerdir.
Çevresel kaynaklı nedenler ise zemin farklılıkları, yürüme bölümündeki engeller, kaygan yüzeyler, sabit olmayan halılar, aydınlatma yetersizliği, uygunsuz sandalye ve yatak yüksekliği, tutamakların olmaması, yürüme yardımcıları kullanımıdır.
Düşme yaşanan yaşlılarda düşme nedenleri tespit edilmeli, düzenlenebilir durumların kontrol altına alınması hedeflenmelidir. Düşme veya denge bozukluğu yaratabilecek ilaç komplikasyonları gözden geçirilmeli ilgili hekimlerle süreç yönetilmelidir.
Görme kısıtlı bireylerde geceleri çevre aydınlatmalarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Uyanıklık halinde koridor ışıklarının açık olması yaşlının görüş alanını arttırarak ayağına takılabilecek veya dengesini bozabilecek adımlara engel olacaktır. Kireçlenme, kas güçsüzlükleri gibi sebepleri fiziksel kapasiteyi arttırarak atlatmak mümkün olabilir.
Yürüyüş konforunu bozacak fiziksel engeller varsa; eşikler, merdivenler, kaygan zeminler, bu alanlardan vazgeçilmelidir. Düz ayak yaşam alanları, kaydırmaz zeminler, erişilebilir alanlar bu tip durumlarda çözüm olabilir.
Baston, üç ayaklı baston, yürüteç, tekerlekli yürüteç, tekerlekli sandalye gibi yürüyüşe yardımcı ürünlerin uygunluğuna göre kullanımı desteklenmelidir.
Düşme...
Düşmeleri azaltmak için yaşlılarda gereken tedavi ve kontroller planlanmalıdır.
Kemik erimesine karşı önlemler mutlaka alınmalıdır.
Hayatlarımız genç yaşlarda aktif sporla desteklenmeli, yaşlılık dönemlerinde de fiziksel kapasitenin korunması hedeflenmelidir.
Yaşlının gücü tükendiğinde dinlenmesi, kendini kanıtlama çabasına girmemesi ve enerjisini doğru harcaması çok önemlidir. Kendini ispatlamak için gereksiz, bilinçsiz efor yapılmamasına dikkat edilmelidir. Bilinçsiz ve kontrolsüz eforun yaratabileceği sorunlar en az hareketsizlik kadar tehlikeli olabilir.
Yaşlılar; yapabileceği kendilerini yormayan günlük aktiviteler konusunda desteklenmelidir. Yaşlıların evlerinden sosyal ortamlara çıkışı teşvik edilmelidir. Pazar alışverişleri, kahveler, sağlık ocaklarına gidiş gibi yürüme mesafesindeki işleri yapabildiği yere kadar kendilerinin yapması desteklenmelidir.
***
*Düşmeye sebep olan çoğu risk faktörlerinin değiştirilebilir veya modifiye edilebilirdir.
*Yaşlının ve bakım verenin bu konudaki farkındalığı artırılmalıdır.
*Değiştirilebilen riskler düzenlenmelidir.